Strona główna > Blog językowy > Present Perfect vs. Present Perfect Continuous

Blog językowy

Data:	6 kwietnia 2007 r.
Temat:	Present Perfect vs. Present Perfect Continuous

Poznaliście już czas Present Perfect, dlatego dziś możemy zrobić kolejny krok naprzód i przyjrzeć się czasowi Present Perfect Continuous. Podobnie jak czas Present Perfect, ma on tylko dwa zastosowania.

Zastosowanie 1:

Czynność rozpoczęła się w przeszłości i trwa do chwili obecnej, a my chcemy podkreślić długość trwania tej czynności.

Uwaga:

Czynność nie musi odbywać się nieprzerwanie. Może się powtarzać, ale ważne jest, że nie została definitywnie zakończona.

Przykłady:

I have been studying English for 10 years - Uczę się angielskiego 10 lat.
He has been playing chess since his childhood - Gra w szachy od dzieciństwa.
(Nie oznacza to oczywiście, że nie oderwał się jeszcze od szachownicy przez tyle lat, ale że wciąż grywa w szachy.)

Zastosowanie 2:

Czynność zaczęła się w przeszłości i właśnie się skończyła, a my chcemy podkreślić skutki tej czynności oraz fakt, że są one wynikiem długości trwania tej czynności.

Przykład:

I'm out of breath because I've been running - Brak mi tchu, bo biegałem.

Przy stosowaniu czasów Present Perfect i Present Perfect Continuous może pojawić się kilka problemów. Zanim je omówimy, przyjrzyjmy się zestawieniu zastosowań tych dwóch czasów.

Czas	Present Perfect	Present Perfect Contiunous
Zastosowanie 1	Czynność (lub stan) rozpoczęła się w przeszłości i trwa do chwili obecnej.	Czynność rozpoczęła się w przeszłości i trwa do chwili obecnej, a my chcemy podkreślić długość trwania tej czynności.
Zastosowanie 2	Zdarzenie miało miejsce w przeszłości, ale jego skutki mają wpływ na teraźniejszość. Warunkiem jest, aby okres, w którym miało miejsce to zdarzenie, nie był zakończony.	Czynność zaczęła się w przeszłości i właśnie się skończyła, a my chcemy podkreślić skutki tej czynności oraz fakt, że są one wynikiem długości trwania tej czynności.

Problem 1:

Skoro z pierwszego zastosowania obu tych czasów wynika, że używa się ich do mówienia o czymś, co rozpoczęło się w przeszłości i trwa do chwili obecnej, to skąd mam wiedzieć, którego czasu użyć?

Rozwiązanie:

Gdy mówimy o czynnościach, na ogół możemy używać tych czasów zamiennie, ale gdy mamy do czynienia ze stanem (np. czasowniki być, mieć, znać, rozumieć itp.), musimy użyć czasu Present Perfect.
1. She has lived in Poland for 10 years.
  lub
2. She has been living in Poland for 10 years.
  Czasownik live wyraża czynność i w zasadzie nie ma różnicy między zdaniem A i B.
3. She has known him for 10 years.
  W tym zdaniu występuje czasownik wyrażający stan (know - znać) i dlatego zdanie powinno być w czasie Present Perfect.
Niektóre czasowniki, takie jak np. lie, sit, sleep, stay, wait używane są najczęściej w czasie Present Perfect Continuous.
- I have been waiting for you since 12 o'clock - Czekam na ciebie od dwunastej.
Zdania w czasie Present Perfect Continuous mogą (ale nie muszą) sugerować lub wskazywać na czynności tymczasowe, a zdania w czasie Present Perfect - czynności stałe.
- The chapel has stood here for 50 years - Ta kapliczka stoi tu od 50 lat.
- We have been standing here all day - Stoimy tutaj cały dzień.

Problem 2:

Oba czasy w drugim zastosowaniu wyrażają skutki czynności, więc jak w takim przypadku mam wybrać właściwy czas?

Rozwiązanie:

Skutki czynności wyrażone w czasie Present Perfect mają inny charakter niż skutki wyrażone w czasie Present Perfect Continuous. Jeśli chcesz podkreślić, że skutki jakiejś czynności były spowodowane jej długością trwania, użyjesz czasu Present Perfect Continuous. W większości przypadków będą to skutki o charakterze ubocznym (dość często negatywnym). Gdy używasz czasu Present Perfect, skupiasz się wyłącznie na skutkach czynności i ich wpływie na teraźniejszość. Porównaj poniższe przykłady.

I have repaired my car - Naprawiłem samochód.
Skutek na teraźniejszość może być taki, że samochód jest sprawny i możemy jechać na wycieczkę. W tym zdaniu nie podkreślam długości trwania czynności naprawiania samochodu. Interesuje mnie wyłącznie fakt, że samochód jest naprawiony.
I have been repairing my car (and that's why my hands are dirty) - Naprawiałem samochód (i dlatego moje ręce są brudne).
W tym zdaniu informuję, że moje brudne ręce są skutkiem naprawiania samochodu. Jak widać jest to skutek uboczny, bo przecież nie po to naprawiałem samochód, aby ubrudzić sobie ręce. Polskie tłumaczenie "naprawiałem", a nie "naprawiłem" podkreśla tutaj długość trwania czynności. Z pewnością na pytanie "Dlaczego masz brudne ręce" nie odpowiesz: "bo naprawiłem samochód", tylko: "bo naprawiałem samochód." Widzisz więc, że zastosowanie czasu Present Perfect Continuous ma sens w wyrażaniu tego typu skutków.

Inne przykłady:

- Why is your hair wet? - Dlaczego masz mokre włosy?
- I've been swimming - Pływałem.
Został tu użyty czas Present Perfect Continuous, bo mokre włosy są skutkiem ubocznym pływania. Na ogół nikt nie pływa tylko po to, aby sobie zamoczyć włosy.
He has carried the boxes - Przeniósł pudełka.
Czas Present Perfect, ponieważ skupiamy się tylko na rezultacie czynności.
His back hurts because he has been carrying the boxes - Bolą go plecy, ponieważ nosił pudełka.
Mówimy o skutkach trwania czynności, jaką było noszenie pudełek. Skutki tej czynności są uboczne (w tym przypadku nawet negatywne), gdyż z pewnością nie nosił tych pudełek po to, aby rozbolały go plecy.

Uwaga:

Nie zawsze Present Perfect Continuous wyraża skutki uboczne czy negatywne, ale na razie nie musisz sobie tym zawracać głowy. Dla uspokojenia dodam tylko, że na wszelkiego rodzaju testach w 99% przypadków Present Perfect Continuous stosowany jest właśnie do opisywania skutków ubocznych. Mówię tu oczywiście o drugim zastosowaniu tego czasu.

Problem 3:

Skoro czasu Present Perfect Continuous używa się zarówno do czynności, która trwa, jak i do czynności, która się skończyła, to skąd mam wiedzieć, jak przetłumaczyć zdanie?

Rozwiązanie:

Rozpatrzmy to na przykładzie.

I have been cleaning my flat.

Patrząc na to zdanie faktycznie nie mamy pewności, czy czynność trwa (pierwsze zastosowanie czasu Present Perfect Continuous) czy się właśnie skończyła (drugie zastosowanie tego czasu). Nasz dylemat może rozwiązać tutaj tylko szerszy kontekst.

Jeśli to zdanie miałoby wyrażać czynność, która trwa, to np. mogłoby być odpowiedzią na pytanie What have you been doing? Co porabiasz? lub powinno być uzupełnione określeniem czasu trwania czynności - I have been cleaning my flat [all day/for 2 hours/since 10 o'clock].

Jeśli natomiast to zdanie miałoby wskazywać na czynność, która właśnie się skończyła, należałoby znać jakiś skutek tej czynności. Np.

- Your trousers are torn - Masz podarte spodnie.
- I have been cleaning my flat - Sprzątałem mieszkanie.
Skutkiem (ubocznym) sprzątania mieszkania są podarte spodnie.

Uwaga praktyczna:

Najczęściej bywa tak, że jeśli zdanie w Present Perfect Continuous nie posiada określenia czasu trwania czynności, to rozumiane jest jako opis skutków zakończonej właśnie czynności. Dlatego pozbawione wszelkiego kontekstu (w tym również kontekstu sytuacyjnego) zdanie I have been cleaning my flat byłoby częściej rozumiane jako czynność zakończona.

Inne różnice między czasem Present Perfect i Present Perfect Continuous

Czas Present Perfect może być używany do mówienia o czynnościach zakończonych, a czas Present Perfect Continuous do mówienia o czynnościach niezakończonych.

Przykłady:

He has been writing a letter for two hours - Pisze list od dwóch godzin.
(Wciąż pisze - czynność niezakończona.)
She has written a letter - Napisała list.
(Czynność zakończona.)

They have been studying hard lately - Ostatnio dużo się uczą.
(Uczą się nadal.)
They have studied hard for the exam - Dużo się uczyli do egzaminu.
(Nauczyli się wszystkiego i idą spokojnie na egzamin.)

Gdy mówimy, który raz miało miejsce jakieś zdarzenie, ile razy się ono powtórzyło, jak często się odbywa lub podajemy jakiś ilościowy wynik, używamy czasu Present Perfect.

Przykłady:

This is the first time I have heard this song - Po raz pierwszy słyszę tę piosenkę.
She has visited me twice this week - W tym tygodniu odwiedziła mnie 2 razy.
He has eaten 4 sandwiches - Zjadł 4 kanapki.

Kiedy mówimy, jak długo trwa czynność używamy na ogół czasu Present Perfect Continuous. Oczywiście, mówiąc jak długo trwa stan, musimy użyć czasu Present Perfect.

Przykłady:

How long have you been learning English? - Jak długo uczysz się angielskiego?
She has been waiting for her boyfriend since noon - Czeka na swojego chłopaka od południa.
We have been friends for ages - Jesteśmy przyjaciółmi od lat.
(Został użyty czas Present Perfect, ponieważ czasownik być (have been) wyraża stan, a nie czynność.)

W ten sposób dobrnęliśmy do końca tego odcinka. Mam nadzieję, że okaże się on pomocny i uwolni Was od wielu problemów związanych ze stosowaniem czasu Present Perfect i Present Perfect Continuous.

Zobacz też: Przeczenia w czasie Present Perfect Continuous

Spis tematów Poprzedni temat Następny temat

Komentarze do tego tekstu możesz znaleźć na forum.